-سایتی بی نظیر و خوش آمدید |
|||
5 آبان 1389برچسب:, :: 22:49 :: نويسنده : یعقوبعلی ملکی
چهل نکته کوتاه و خواندني درباره حرم امام رضا عليه السلام نکته1 در سال 203 و به قولى 202 هجرى قمرى که حضرت رضا عليه السلام در طوس به شهادت رسيدند بدن مطهر آن امام همام را در باغ حميد بن قحطبه و در کنار قبر هارون خليفه عباسى به خاک سپردند و نخستين بناى حرم مطهر همان بقعه هارون الرشيد است که بعدها حرم را روى ديوارهاى قديمى آن بنا نهادند و از آن به بعد طوس به مشهد الرضا تغيير نام يافت. نکته2 در سال 400 هجرى قمرى به دستور سلطان محمود غزنوى بناى بقعه و حرم تجديد بنا و منارهاى بر آن افزوده شد و پس از آن در زمانهاى مختلف اقداماتى به مرور صورت گرفته است . نکته3 سنگ مرقد نخستين که براي مشخص نمودن مدفن امام بر زمين نصب شده، سنگ بناي ساخت ضريح هم بوده است. آنچه مسلم است تا قرن هشتم هجري قمري ضريحي بر مضجع شريف نصب نبوده است. نکته4 در ابتدا حرم مطهر به صورت بنايي ساده، با مصالح ويژه آن دوران بنا شده بود، چنانکه بقعه مطهر تنها يک در ورودي ساده در پيش روي مبارک داشت و داراي تزئيناتي مختصر به سبک آن زمان بود. نکته 5 مشهور است که از زمان صفويان گذاشتن ضريح بر مرقد امام مرسوم شده است و برخي احتمال دادند که ساخت ضريح از عصر تيموريان متداول گشته است. نکته6 28 هزار لامپ در حرم امام رضا عليه السلام روشن ميباشد، که اکنون علاوه بر 28 هزار شعله برق، شش هزار لوستر نيز در ابعاد مختلف و با قدمتهاي طولاني مورد استفاده قرار گرفته است. نکته7 ضريح اول، ضريحي چوبي بوده، با تسمههاي فلزي و پوششي از صفحات طلا و نقره. اين ضريح در زمان شاه طهماسب صفوي يعني سال 957 هجري قمري ساخته و بر روي صندوق چوبي مضجع منور نصب ميشود. در سال 1311 همزمان با تعويض صندوق به دليل فرسودگي پايهها ضريح برچيده شده، پوشش طلا و نقره و جواهرات آن از چوبها جدا و به خزانه آستان قدس منتقل ميشود. نکته8 ضريح دوم، ضريحي بوده فولادي مرصع، معروف به ضريح نگين نشان. اين ضريح در سال 1160 به دستور شاهرخ فرزند رضا قلي ميرزا نوه نادرشاه ساخته و به وقف بر فراز مرقد شريف نصب ميشود. ضريح فولادي يا ضريح نگين نشان سقف نداشته، پنجرهها و شبکههاي چهار طرف آن داراي گوي و ماسورههايي بوده است که با نگينهاي کوچک ياقوت و زمرّد تزيين يافته و تعداد آنها به 2000 بالغ ميشده است. به دليل وضعيت ويژه اين ضريح ذيلاً به عين کتيبه آن اشاره ميشود. «نياز رحمت ايزد مستعان، و تراب اقدام زوّار اين آستان ملک پاسبان، سبط سلطان نادر شاه الحسيني الموسوي الصفوي، بهادرخان به وقف و نصب اين ضريح و قبههاي مرصع چهار گوشه ضريح مقدس مبارک موفق گرديد. ( سنه 1160قمري) » نکته9 در زمان توليت ميرزا سعيدخان براي مصون ماندن نذورات داخل ضريح دوم ، شبکه و پوشش طلايي روي ضريح منور قرار ميگيرد، و بدين ترتيب سقف آن پوشش مييابد. اين ضريح به دليل وقف دائمي بودن تا قبل از شروع عمليات جايگزيني و نصب اخير ضريح مطهر جديد يعني پنجمين ضريح بر مضجع شريف و زير ضريح پيشين قرار داشت. ضمن عمليات اخير محل نصب اين ضريح تغيير يافت و به قسمت تحتاني حرم مطهر منتقل گرديد. نکته10 در عصر پادشاهي فتحعلي شاه قاجار ضريحي فولادي و ساده به ابعاد (3×4) و ارتفاع 2 متر ساخته و روي ضريح نگين نشان (ضريح دوم) نصب ميشود که در اصل ضريح سوم محسوب ميشود. نکته11 سقف ضريح سوم با چوبهاي طلاکوب پوشش داشته و در سمت پايين ضريح در کوچک مرصعي قرار داشته است. به دليل کوچکي و غير مناسب بودن اين ضريح پس از مدتي برداشته شده و به جاي آن ضريح چهارم نصب ميگردد. در حال حاضر اين ضريح در موزه مرکزي آستان قدس رضوي در معرض تماشاي بينندگان قرار دارد. نکته12 ضريح چهارم ضريح ملمع يا ضريح طلا و نقره، معروف به شير و شکر است، اين ضريح در سال 1338 بر روي ضريح نگين نشان يا ضريح دوم نصب ميگردد. نکته13 طراحي ضريح چهارم توسط مرحوم استاد حافظيان انجام يافته و تحت نظارت ايشان کار اجرا و قلمزني توسط مرحوم استاد هنرمند حاج محمد تقي ذو فن اصفهاني انجام گرفت. نکته14 ضريح چهارم داراي 05/4 متر طول و 06/3 متر عرض و 90/3 ارتفاع و 14دهانه به نشان چهارده معصوم بوده است. اضافه بر بهرهبرداري از طلا و نقره و جواهرات . نکته 15 پايهها، ستونها، کتيبههاي سيمين با نقشهاي مختلفي در نهايت مهارت قلمزني شده بود. بين هر دو زاويه از پنجرههاي ضريح مقدس يک صفحه بيضي شکل از طلا، که مجموعاً به هيجده عدد ميرسيد و هر يک به وزن تقريبي پنجاه مثقال بود احاديثي درباره فضيلت زيارت حضرت رضا عليه السلام به خط حاج شيخ احمد زنجاني معصومي کتيبه نوشته شده است . نکته 16 بر روي هر يک از دهانههاي ضريح مقدس، از سمت پيش روي مبارک اسمي از اسماي چهارده معصوم عليهم السلام بر صفحهاي فيروزه نشان از طلا و به خط ثلث و به قلم مرحوم حاج شيخ احمد زنجاني معصومي مکتوب بود. در بالاي صفحات بيضي شکل، کتيبهاي از نقره به طور برجسته، سوره مبارکه هل اتي را به قلم همان کاتب در برداشت. نکته 17 در چهار گوشه ضريح چهار خوشه انگور به عنوان نمادي از نحوه شهادت حضرت قرار داشت. بالاي کتيبه سوره مبارکه «يس» و بر لب ضريح چهل و چهار برگ از نقره ملمع بين چهل و چهار گلدان ملمع نصب شده بود که بر روي صفحه مدور و محدب هر يک از آنها اسمي از اسماي حسني الهي به طور برجسته و به خط ثلث و به رنگ سفيد در زمينه لاجوردي مکتوب بود. نکته 18 پس از گذشت بيش از چهل سال از نصب ضريح پيشين موجباتي همچون فرسودگي، و سست شدن پايهها و ساختار ضريح و ساييدگي پوشش و روکشهاي نقرهاي و طلايي آن، ساخت و نصب پنجمين ضريح را ضروري مينمود. نکته 19 به دستور مقام معظم توليت آستان قدس رضوي حضرت آية الله واعظ طبسي، از سال 1372 مطالعات و بررسيهاي مقدماتي ساخت ضريح آغاز گرديد، و به دنبال آن طرحهاي متعددي از طرف هنرمندان نامي کشور ارايه شد و نهايتاً توفيق طراحي ضريح نصيب استاد برجسته نگارگري کشور جناب آقاي فرشچيان گرديد. نکته20 به منظور ساختن آخرين ضريح نخست بر اساس طرح موجود پايهها و ساختار ضريح که ترکيبي از کار آهنگري و نجاري است توسط واحدهاي مربوطه در آستان قدس رضوي در نهايت استحکام انجام گرفت و ساختاري مرکب از آهن و فولاد و چوب گردو براي نصب روکشها و پوشش طلا و نقره ساخته شد. نظرات شما عزیزان:
درباره وبلاگ به وبلاگ من خوش آمدید آخرین مطالب آرشيو وبلاگ پيوندها
تبادل
لینک هوشمند
نويسندگان |
|||
|